Βαπτίζοντας το κρέας ψάρι…

Παπανικολάου Χρήστος

Ο μύθος λέει ότι καλόγεροι στον Μεσαίωνα, αδυνατώντας να υπομείνουν τις σκληρές νηστείες, προχωρούσαν σε μια ιδιόρρυθμη κίνηση, να ονοματίζουν το κρέας ψάρι κι έτσι να πορεύονται με τη συνείδησή τους ήσυχη.

Με τον ίδιο τρόπο εκχυδαϊσμού τής γλώσσας και σε μια ύστατη προσπάθεια να εξωραΐσουν τις φρικτές τους πράξεις, οι κολομβιανοί δολοφόνοι των καρτέλ ναρκωτικών, όταν πρόκειται να εκτελέσουν εντολές για πρόσωπο, το οποίο είναι αθώο, προσεύχονται στον θεό οι ποτισμένες με υδροκυάνιο σφαίρες τους να δώσουν γρήγορο και ανώδυνο τέλος στη ζωή του θύματος.

Η γλωσσική παραφθορά άλλοτε αποτελεί ανάγκη και άλλοτε επίχρισμα κατ’ επίφασης δόλιας πράξης. «Τη σκότωσε από αγάπη!».

Έτσι, λοιπόν, μπορεί κανείς να ονοματίσει θετικά ορισμένη πράξη η παράλειψη, ενώ επί της ουσίας θα πρόκειται για το ακριβώς αντίθετο.

Ας δούμε, ωστόσο, μερικές λεκτικές παρεξηγήσεις με προσφυματικό χαρακτήρα. Η διοξίνη είναι μια εξαιρετικά βλαβερή και εύφλεκτη ουσία, τα δυσάρεστα αποτελέσματα της οποίας, μετά από κακό χειρισμό, τα ζήσαμε στο Σεβέζο της Ιταλίας, όπου εξερράγη εργοστάσιο παραγωγής της. Αντίθετα η μεταδιοξίνη είναι μια ασφαλής χημική ένωση, η οποία διατηρεί επί το πλείστον τα επιθυμητά χαρακτηριστικά της διοξίνης, χωρίς τους συνήθεις κινδύνους της.

Η έννοια της αξιολόγησης με την εκπαιδευτική αξιολόγηση μπορεί να τελούν σε σχέση γένους προς είδος γλωσσικά, αλλά στην πράξη διαφέρουν, είναι σχεδόν ανόμοιες, συχνά ενάντιες στους στόχους, τον σκοπό και τα μέσα, ενώ και η λαθεμένη χρήση μέσων της μιας στη διαδικασία της άλλης παράγουν αποτελέσματα με στοιχεία τερατομορφισμού. 

Γιατί, λοιπόν, μπορεί εσκεμμένα κανείς να πράττει σύμφωνα με την τελευταία πρόταση; Γιατί να συγχέει τις δύο έννοιες, τον σκοπό και τα μέσα καθεμιάς, σε ένα τόσο επικίνδυνο κοκτέιλ, αλλά τόσο προσφιλές στο ευρύ κοινό; Θα μπορούσε να προβληθεί η άγνοια ως δικαιολογία. Ταυτόχρονα δύναται να προκριθεί και μια πιο δυσάρεστη ερμηνεία: Η επί τούτου σύγχυση, ώστε να καταδειχθεί το επιθυμητό και όχι το αληθές.

Ας μη γελιόμαστε. Δεν μπορούν να μετρηθούν όλα με τον ίδιο τρόπο, αν κιόλας είναι δυνατόν όλα να μετρηθούν. Είναι αυτός κυρίως ο λόγος, που τα εκπαιδευτικά συστήματα, τα οποία αντιμετωπίζουν με τη μέγιστη σοβαρότητα την παιδεία, προσφεύγουν σε τεχνικές διασφάλισης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών εκ των προτέρων, παρέχοντας τα υλικά και μη εχέγγυα σε εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους, ώστε να εξασφαλίζεται κατά το μάλλον η επάρκεια των εκπαιδευτών και η ποιότητα των υπηρεσιών. Έτσι που με τη διαμορφωτική και τελική αυτοαξιολόγησή τους αφενός θα είναι σε θέση να διαγνώσουν τυχόν ελλείψεις και αφετέρου να είναι βέβαιοι ότι αυτές θα πληρωθούν δημιουργικά και δε θα αποτελέσουν υλικό για προαγωγή ιδεοληπτικών εμμονών και τιμωρίας.

Η προσπάθεια για top down βελτίωση είναι θεωρητικά-επιστημονικά παρωχημένη, αλλά και πρακτικά αδύνατη και ιστορικά παραγκωνισμένη. Μένει, λοιπόν, το ερώτημα: Γιατί να επιμένει κανείς στο λάθος, αν γνωρίζει ότι έτσι πράττει;

Υ.Γ. Σε δήλωσή της η υπουργός παιδείας μίλησε για «απαίτηση της κοινωνίας». Ως νομικός θα έπρεπε να γνωρίζει ότι το δίκαιο και ο τρόπος που αυτό ρυθμίζει τον κοινό μας βίο, δεν ποδηγετείται από την κοινωνική ηθική και τις αυτές αντιλήψεις, παρά από τον ορθό λόγο.