fresh-education
“Οι ιθύνοντες του ΥΠΑΙΘΑ υποστηρίζουν ότι η αξιολόγηση στοχεύει στην υποστήριξη και βελτίωση των εκπαιδευτικών. Τα δεδομένα όμως δείχνουν άλλη εικόνα…”
Κλωτσοτύρας Δημήτρης, δάσκαλος
MEd, Εκπαιδευτική Διοίκηση & Ηγεσία, Πανεπιστήμιο Σύδνεϋ
Όσοι υποστηρίζουν το υπάρχον σύστημα ατομικής αξιολόγησης των εκπαιδευτικών λένε πως στοχεύει στο να αλλάξει λανθασμένες νοοτροπίες δεκαετιών. Μια τόσο φιλόδοξη αλλαγή όμως θα έπρεπε να συνοδεύεται από ξεκάθαρα μηνύματα, σαφές πλαίσιο εφαρμογής και ισχυρά επιχειρήματα υποστήριξης της ηθικής βάσης του. Το τρέχον σύστημα φαίνεται να απέχει πολύ από αυτό. Σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζεται να στηρίζεται σε μύθους παρά σε στέρεη βάση ορθολογικών επιχειρημάτων. Επιλέγουμε και αναλύουμε δύο χαρακτηριστικούς τέτοιους μύθους.
1ος μύθος: Είναι το πρώτο σύστημα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών μετά από 40 χρόνια
Προβάλλεται έντονα και συνεχώς η παραπάνω άποψη αλλά δεν είναι καθόλου έτσι. Από το 2002 στο καθηκοντολόγιο των Σχολικών Συμβούλων (ΦΕΚ 1340/Β΄/2002), και μάλιστα ως μια από τις «κύριες λειτουργίες» του έργου τους (ό.π. άρθ. 8), οριζόταν πως «όταν ο Σχολικός Σύμβουλος διαπιστώνει ότι κάποιοι εκπ/κοί εμφανίζουν αδυναμία στην άσκηση εκπ/κού έργου, παράλληλα με τη σύνταξη της υπηρεσιακής έκθεσης, προτείνει να εφαρμοστεί πρόγραμμα επιμόρφωσης, αναλυτικά σε κάθε έναν από αυτούς. Η πρόταση γίνεται προς την Περιφερειακή Δ/νση Εκπ/σης και έχει ως σκοπό να επιτευχθεί η επιδιωκόμενη βελτίωση στο παρεχόμενο εκπαιδευτικό έργο από αυτούς τους εκπ/κούς.» Ασχέτως με το αν συμφωνεί κάποιος με το περιεχόμενο της ή όχι, διάταξη που περιείχε αξιολογική διαδικασία, λοιπόν, υπήρχε και έδινε τη δυνατότητα να εντοπιστούν οι ακραίες περιπτώσεις και να υποστηριχθούν ανάλογα. Η διάταξη αυτή έπαψε να ισχύει το 2018 όταν οι Σχολικοί Σύμβουλοι αντικαταστάθηκαν από τους Συντονιστές Εκπαίδευσης. Έμεινε δηλαδή σε ισχύ πάνω από 15 χρόνια. Δεν εφαρμόστηκε όμως ποτέ απ’ όσο γνωρίζουμε και θα είχε μεγάλη αξία να αναλυθεί το γιατί. Ίσως έτσι βγάζαμε χρήσιμα συμπεράσματα και για την τρέχουσα διαδικασία.
2ος μύθος: η αξιολόγηση στοχεύει στη βελτίωση των εκπαιδευτικών
Οι ιθύνοντες του ΥΠΑΙΘΑ υποστηρίζουν ότι η αξιολόγηση στοχεύει στην υποστήριξη και βελτίωση των εκπαιδευτικών. Τα δεδομένα όμως δείχνουν άλλη εικόνα. Η υπάρχουσα αξιολογική διαδικασία μπορεί να καταλήξει σε τέσσερις κατηγορίες εκπαιδευτικών ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο που μπορεί να είναι: 1. εξαιρετικό, 2. πολύ καλό, 3. ικανοποιητικό και 4. μη ικανοποιητικό. Όπως καταλαβαίνει ακόμα και ο μη ειδικός, βελτίωση θα έχουμε όταν ο κάθε εκπαιδευτικός υποστηριχθεί ώστε να μπορεί «ανεβαίνει» συνεχώς σε αυτή την κλίμακα. Δηλαδή να μπορεί να εξελίσσει το πολύ καλό εκπαιδευτικό έργο σε εξαιρετικό, το ικανοποιητικό σε πολύ καλό, κ.τ.λ. Και όμως αυτό δε συμβαίνει. Για την πολιτεία η κατάσταση του πολύ καλού ή του ικανοποιητικού έργου είναι αρκετή και δε χρειάζεται βελτίωση. Καταχωρίζεται στατιστικά και τέλος. Η μόνη θεσμικά καταγεγραμμένη διαδικασία βελτίωσης που προβλέπεται είναι η επιμόρφωση για τους «μη ικανοποιητικούς». Ακόμα και εδώ όμως ο ανορθολογισμός κυριαρχεί: ως λύση προτείνονται επιμορφωτικά σεμινάρια. Κάποιοι, δηλαδή, πιστεύουν ότι με ένα μαγικό ραβδάκι, μερικές ώρες επιμόρφωσης (το πιο πιθανό εξ αποστάσεως) θα συμβάλλουν στο να ξεπεραστούν οι δυσκολίες που τα χρόνια σπουδών και η εμπειρία δεν αντιμετώπισαν. Δεν προβλέπεται καμία άλλη υποστηρικτική διαδικασία «στο πεδίο» (π.χ. ειδικός μέντορας ή συνδιδασκαλία με άλλους εκπαιδευτικούς).
Συμπέρασμα
Η εμμονή σε ιδεολογικές αγκυλώσεις οδηγεί ακόμα και σοβαρούς ανθρώπους να υποστηρίζουν μύθους αντί να μελετούν τα δεδομένα. Το έχουμε δει παλαιότερα, το βλέπουμε και σήμερα με χαρακτηριστική ευκρίνεια στο θέμα της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Οι μύθοι όμως προσφέρουν μόνο μια πρόσκαιρη και αυτάρεσκη εικόνα μέχρι να καταρρεύσουν υπό το βάρος της πραγματικότητας. Οφείλουμε άμεσα να στραφούμε με σοβαρότητα στα διεθνή δεδομένα, να τα συνδυάσουμε με τα δικά μας και να οριοθετήσουμε με σαφήνεια πού βρισκόμαστε και πού μπορούμε να φτάσουμε. Αν δεν συνειδητοποιήσουμε τον επείγοντα χαρακτήρα αυτής της ανάγκης, πέραν της προσωπικής αποτυχίας κάποιων θα έχουμε ως αποτέλεσμα την αποτυχία του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Και αυτό δε θα είναι μύθος αλλά ένα ασυγχώρητο λάθος.
