fresh-education
Υπουργική απόφαση για το νέο Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Ιστορίας των Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξεων του Γυμνασίου
Δείτε εδώ το Πρόγραμμα Σπουδών στην Ιστορία Γυμνασίου
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ
Η ανάπτυξη των ευρωπαϊκών αστικών κέντρων (15ος19ος αιώνας) (3-4 διδακτικές ώρες)
Μέσα από τον φάκελο αυτό οι μαθητές-τριες θα παρακολουθήσουν την ανάπτυξη των ευρωπαϊκών αστικών κέντρων, από την περίοδο της Αναγέννησης (Ιταλικές πόλεις-Φλάνδρα, δίκτυα πόλεων) μέχρι και την πληθυσμιακή έκρηξη του 19ου αι. με τη βιομηχανική επανάσταση, την αστικοποίηση και τη δημιουργία των βιομηχανικών κέντρων. Θα συνδέσουν την ανάπτυξη των πόλεων με τον εκχρηματισμό της οικονομίας και τη γέννηση και κυριαρχία του καπιταλισμού: ανάπτυξη εμπορίου (εμπορικοί σταθμοί, λιμάνια), ανάπτυξη βιοτεχνίας, συγκρότηση βιομηχανικών συγκροτημάτων, σιδηροδρομικών και ατμοπλοϊκών συνδέσεων. Παράλληλα, θα παρακολουθήσουν την πολεοδομική ανάπτυξη και ανάπλαση των ευρωπαϊκών πόλεων, την κοινωνική και οικονομική τους οργάνωση (πύργοι ρολογιών, δημόσια οικοδομήματα, τράπεζες, πλατείες, δημόσιοι κήποι, χώροι αναψυχής κ.ά) που ακολουθούν την ανάπτυξη και τις ανάγκες της ακμάζουσας αστικής τάξης. Η δημογραφία των πόλεων (κοινωνικά στρώματα και κατοικίες, δημόσια υγεία-επιδημίες, αστική οικογένεια, μετανάστευση κλπ) αποτελεί άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή για την κατανόηση της όχι μόνο της ιστορίας των πόλεων αλλά συνολικά της ευρωπαϊκής ιστορίας. Πολιορκίες στην Ελληνική Επανάσταση (3-4 διδακτικές ώρες) Με τον συγκεκριμένο ΘΦ οι μαθητές-τριες θα μάθουν ότι ο τρόπος διεξαγωγής μιας μάχης (και ναυμαχίας) διαφέρει από εποχή σε εποχή, δεδομένου ότι διαφέρουν καταρχήν τα αμυντικά και τα επιθετικά όπλα ανά ιστορικές περιόδους. Ο ΘΦ είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει στοιχεία για τον τακτικό και στον άτακτο στρατό, τους κλέφτες και τους αρματολούς (και στη δράση τους πριν την έναρξη του Αγώνα), τη συμμαχική βοήθεια τόσο προς τους Οθωμανούς όσο και προς τους Έλληνες και το πώς αυτά επηρέασαν τις πολιορκίες πόλεων και στρατηγικών σημείων κατά τη διάρκεια του Αγώνα. Τέλος, με την επιλογή συγκεκριμένων παραδειγμάτων πολιορκίας (π.χ. Τριπολιτσά και Μεσολόγγι), θα γίνει συζήτηση για τα βιώματα των πολιορκημένων, τις στρατηγικές επιβίωσης, κλπ. Στόχος είναι οι μαθητές/τριες να διερευνήσουν τους τρόπους διεξαγωγής των πολεμικών συγκρούσεων και την “τεχνολογία” του πολέμου κατά τη διάρκεια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, με έμφαση στις πολιορκίες τόσο από την πλευρά των Οθωμανών όσο και από την πλευρά των Ελλήνων, οι οποίοι πολιόρκησαν πόλεις στρατηγικά σημαντικές (Τριπολιτσά), προκειμένου να παγιώσουν την Επανάσταση.
Τα μιλέτ στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (2-3 διδακτικές ώρες)
Η αναδιοργάνωση των εθνοθρησκευτικών ομάδων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο πλαίσιο των κρατικών μεταρρυθμίσεων στον 19ο αιώνα και οι νέες προοπτικές που χαράσσονταν στη λειτουργία τους και την πολιτική, οικονομική και πολιτισμική τους δραστηριότητα. Οι μεταρρυθμιστικές απόπειρες της οθωμανικής διοίκησης (τανζιμάτ) για συγκεντρωτικό έλεγχο και ομαλή ενσωμάτωση των μη μουσουλμανικών πληθυσμών στην οθωμανική κοινωνία στα πλαίσια του οθωμανισμού (ισότητα μεταξύ των μιλέτ). Οι σχέσεις μεταξύ των πληθυσμών των διαφορετικών μιλέτ (από την εχθρότητα μέχρι την ανοχή του άλλου). Η όξυνση των πολιτικών και εθνικών αντιπαραθέσεων λόγω του εντεινόμενου εθνικισμού στα Βαλκάνια στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα και η αποτυχία των μεταρρυθμίσεων. Οι Νεότουρκοι και η πολιτική τους απέναντι στους μη μουσουλμανικούς πληθυσμούς της Αυτοκρατορίας. Οι μαθητές-τριες θα γνωρίσουν τον προεθνικό θεσμό των μιλέτ με σκοπό να κατανοήσουν ότι η κοινωνικοπολιτική οργάνωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τον 19ο αιώνα εδραζόταν στο θρήσκευμα, διακρίνοντας την από τη μεταγενέστερη και σύγχρονη οργάνωση με άξονα την εθνική ταυτότητα. Τέλος, θα εξηγήσουν τους λόγους για την τελική αποτυχία των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων για ισότητα μεταξύ των μιλέτ.
Ο αστός κατακτητής. Μια αστική οικογένεια στην Ελλάδα του 19ου αιώνα (3-4 διδακτικές ώρες)
Εισοδήματα και οικιακές δαπάνες μιας αστικής οικογένειας. Διατροφικές συνήθειες, ενδυμασία, εκπαίδευση. Το αστικό σπίτι και η διαμόρφωση των χώρων του. Οι έμφυλοι ρόλοι και τα “καθήκοντά” τους. Κοινωνικότητα και ελεύθερος χρόνος. Ομοιότητες και διαφορές με μια σύγχρονη οικογένεια. Οι μαθητές-τριες θα κληθούν να κατανοήσουν την ανάδυση της αστικής τάξης στο ελληνικό κράτος μέσα από οικονομικές και επαγγελματικές δραστηριότητες (εμπορικές, χρηματιστηριακές, κ.ά., ελευθέρια επαγγέλματα), ή/και τη σύνδεση με την κεντρική διοίκηση (στρατιωτικοί, καθηγητές πανεπιστημίου, δικαστικοί κ.ά) και να μελετήσουν τα κοινωνικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά αυτής της τάξης μέσα από το παράδειγμα της καθημερινότητας μιας αστικής οικογένειας.
Δικαίωμα ψήφου και καθολική ψηφοφορία (2-3 διδακτικές ώρες)
Κοινοβουλευτισμός και σύγχρονες αστικές αξίες. Το Σύνταγμα. Οι έννοιες του “λαού” και του “πολίτη”. Κριτήρια συμμετοχής στις εκλογές, ανά εποχή και κοινωνία: ποιοι έχουν δικαίωμα ψήφου και ποιοι αποκλείονται. Καθολική ψηφοφορία και είσοδος των μαζών στην πολιτική. Γυναικεία ψήφος και φεμινισμός (κινήματα χειραφέτησης και αντιστάσεις). Τα σφαιρίδια και το μαύρο. (Συντάγματα, άρθρα, γελοιογραφίες). Οι μαθητές-τριες θα κληθούν να κατανοήσουν ότι το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι δεν είχε πάντοτε τη μορφή που έχει σήμερα και να μελετήσουν τις διεκδικήσεις και τους αγώνες για την εγκαθίδρυση του σύγχρονου δημοκρατικού πολιτεύματος. Επιπλέον, να διαπιστώσουν τη σημασία που έχει για την ομαλή λειτουργία μιας δημοκρατικής πολιτείας η καθολική ψηφοφορία, καθώς επίσης και τα διαφορετικά κριτήρια με τα οποία οι κοινωνίες, ανά εποχή και μέχρι τις μέρες μας, καθόρισαν το δικαίωμα της ψήφου για τους πολίτες τους, άνδρες και γυναίκες. Ανάπτυξη και παρακμή της Ερμούπολης Σύρου (3-4 διδακτικές ώρες) Ο ΘΦ θέτει ως στόχο οι μαθητές-τριες να μελετήσουν, μέσα από την καθημερινή ζωή των κατοίκων, την ακμή της Ερμούπολης από την τρίτη δεκαετία του 19ου αιώνα και την ανάδειξή της ως του κυριότερου οικονομικού κέντρου του ελληνικού βασιλείου και ως διαμετακομιστικού κέντρου της ανατολικής Μεσογείου. Να διακρίνουν τις σχέσεις των δύο κοινοτήτων του νησιού, ορθόδοξων και καθολικών, και να διαπιστώσουν την ανάπτυξη αστικής και εργατικής τάξης. Να συνδέσουν τον περιορισμό των οικονομικών δραστηριοτήτων στην Ερμούπολη και τις επιπτώσεις στη ζωή των κατοίκων της πόλης στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα με τον ευρύτερο δομικό μετασχηματισμό της ναυτιλίας, κύριο χαρακτηριστικό του οποίου ήταν η μετάβαση από το ιστίο στον ατμό. Τέλος να γνωρίσουν το νεοκλασικό στυλ αρχιτεκτονικής με δυτικές επιρροές που εισήχθη στην Ερμούπολη από τα τέλη της δεκαετίας του 1830. Τα βασικά περιεχόμενα του ΦΘ θα είναι τα εξής: Η ίδρυση της Ερμούπολης στις αρχές του 19ου αιώνα και η ανάδειξή της στο σημαντικότερο εμπορικό λιμάνι του ελληνικού κράτους μέχρι τη δεκαετία του 1880. Ορθόδοξοι και καθολικοί. Τα ναυπηγεία του νησιού και η τέχνη της ξυλοναυπηγικής. Η μετάβαση από την ιστιοφόρο στην ατμοκίνητη ναυσιπλοΐα και οι συνέπειές της για την Ερμούπολη. Η αρχιτεκτονική της πόλης.
Εθνικά σύμβολα (2-3 διδακτικές ώρες)
Ο ΘΦ στοχεύει να γνωρίσουν οι μαθητές-τριες την ιστορία των ελληνικών εθνικών συμβόλων και να συνειδητοποιήσουν τη σημασία της κατασκευής και λειτουργίας τους για τη διαμόρφωση και ενίσχυση της ελληνικής εθνικής ταυτότητας∙να κατανοήσουν πώς η αναπαραγωγή και οι αναπαραστάσεις εθνικών συμβόλων (υλικών και άυλων) επιδρούν στη διαμόρφωση αντιλήψεων και τη συγκρότηση ταυτοτήτων∙να εντοπίσουν ομοιότητες και διαφορές με εθνικά σύμβολα άλλων και, κυρίως, γειτονικών λαών. Τα περιεχόμενα του ΘΦ θα είναι τα εξής: Έθνη-κράτη και εθνικά σύμβολα στον 19ο αιώνα. Η εθνική σημαία και ο εθνικός ύμνος. Θυρεοί και δυναστείες. Η σημαία της Φιλικής Εταιρείας και τα φλάμπουρα της Ελληνικής Επανάστασης. Αναπαραστάσεις εμβληματικών για το έθνος μαχών και γεγονότων και επίδρασή τους στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης. Εθνικοί ήρωες και λαϊκές ιστορίες και παραδόσεις. Ηρώα και μνημεία. Δημόσιες χρήσεις της ιστορίας.
