fresh-education
Δημοσιεύτηκε η νέα Ετήσια Έκθεση της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Α.ΔΙ.Π.Δ.Π.Ε. 2021 με θέμα: “Σχολικά Εγχειρίδια: Από τη Θεωρία στα Κριτήρια Αξιολόγησης”
Η ύπαρξη του σχολικού εγχειριδίου έχει απόλυτα ταυτιστεί στη συνείδηση μαθητών, εκπαιδευτικών και κοινωνίας με τις έννοιες σχολείο, μάθημα και μόρφωση, αποδεικνύοντας τον λειτουργικό του ρόλο. Ο ρόλος αυτός επιβεβαιώνεται τόσο από προγενέστερες όσο και από σύγχρονες έρευνες, οι οποίες διαπιστώνουν ότι η ενασχόληση με τa εγχειρίδιa καλύπτει ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό του διδακτικού χρόνου και του χρόνου μελέτης στην τάξη και στο σπίτι (ΟΕΠΕΚ, 2008). Επισημαίνουν, μεταξύ άλλων, ότι το σχολικό εγχειρίδιο επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη διδακτική και τη μαθησιακή διαδικασία και το εάν αυτές διαμορφώνονται από αυστηρά οριοθετημένους σημειολογικούς κώδικες της παιδαγωγικής ή όχι (Haggarty & Pepin, 2002). Ta σχολικά εγχειρίδια, δηλαδή, καθορίζουν, ανάλογα με τον ψυχοπαιδαγωγικό και επιστημολογικό προσανατολισμό τους, τους ρόλους και τις σχέσεις εκπαιδευτικού και μαθητών, κατανέμοντας μεταξύ αυτών διαφορετικού βαθμού «δύναμη» και «εξουσία», διαμορφώνοντας συνθήκες, ρόλους και σχέσεις κατά τη διεξαγωγή του μαθήματος.
Ο τρόπος κατανομής ρόλων, σχέσεων, δύναμης και εξουσίας σε εκπαιδευτικό και μαθητές προσδιορίζει τον βαθμό παροχής δυνατοτήτων και κινήτρων για ενεργό εμπλοκή των μαθητών σε ποικίλες μορφές επικοινωνίας και διαδικασίες μάθησης, στοιχείο που αποτελεί κεντρικό ζητούμενο, καθότι καθορίζει την ποιότητα της μάθησης, της ανάπτυξης, αλλά και της μαθητικής ταυτότητας (Χατζηγεωργίου, 2006· Κουτσογιάννης, 2010:19).
Αναλυτικότερα, τα σχολικά εγχειρίδια, (α) υποστασιοποιούν το πρόγραμμα σπουδών και το καθιστούν αξιοποιήσιμο μέσα στην τάξη, σε ημερήσια βάση κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, (β) αποτελούν σημαντική, αν όχι μοναδική, πηγή άντλησης πληροφοριών για το προς διδασκαλία θέμα τόσο για αρχάριους όσο και έμπειρους εκπαιδευτικούς, (γ) καθοδηγούν τη μεθόδευση των διαδικασιών της διδασκαλίας, της μάθησης και της αξιολόγησης και διασφαλίζουν την εσωτερική τους ενότητα, (δ) εμπεριέχουν δυνατότητες κινητοποίησης του ενδιαφέροντος του μαθητή και ενεργοποίησης της κριτικής σκέψης για την επεξεργασία των δεδομένων του μαθήματος στο πλαίσιο του κριτικού εγγραμματισμού, (ε) προσδίδουν κύρος στη διδασκόμενη γνώση και ως πολιτιστικό τέχνημα και τεχνούργημα έχουν παιδαγωγικές, κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις, (στ) συμβάλλουν, μέσω των κειμενικών επιλογών και των συνακόλουθων σχέσεων εκπαιδευτικού και μαθητών, στη διαμόρφωση της επαγγελματικής ταυτότητας των εκπαιδευτικών αλλά και της ταυτότητας των μαθητών, δεδομένου ότι το είδος της αλληλεπικοινωνίας και οι δράσεις εντός τάξης συμβάλλουν στην ανάπτυξη αντίστοιχων τύπων μαθητικής ταυτότητας.
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι πέρα από τις ρητές λειτουργίες, τα σχολικά εγχειρίδια επιτελούν και υπόρρητες λειτουργίες, η ανάδειξη των οποίων αποτελεί αντικείμενο πολλών ερευνών, οι οποίες προβαίνουν συστηματικά στην κριτική ανάλυση των πολυτροπικών κειμένων (Lebrun et al., 2002· Κουλαϊδής κ. άλ., 2002· Σκλαβενίτη, 2003· Μπονίδης, 2004, 2009· Ξωχέλλης, 2005· Στάμου & Παρασκευόπουλος, 2006· Κονδύλη & Μανιού, 2007· Καψάλης και Χαραλάμπους, 2008· Φωτίου, 2008· Καφούση κ.άλ., 2009· Ξανθόπουλος, 2010· Φτερνιάτη, 2010· Κάββουρα, 2011· Κουτσογιάννης, 2011· Σοφού, κ. άλ., 2011· Koutselini, 2012· Παπαγιαννόπουλος, 2011· Παπαγιαννόπουλος, 2012· Μιχάλης, 2013· Βαζούρα, 2014· Κουλουμπαρίτση, 2015· Σαγιάννης 2015· Μυρωνάκη, 2016· Ασημάκη, Σακκούλης & Βεργίδης, 2016· Καλιόζη 2017· Μπίκος, 2017· Καλογήρου, 2018· Τσάκου, 2018).
Στις απόψεις και τις διαπιστώσεις των εν λόγω ερευνητών αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία, καθότι πρόκειται για πανεπιστημιακούς ειδικούς στα σχολικά εγχειρίδια και για εκπαιδευτικούς που είχαν το ενδιαφέρον και τη θεωρητική υποδομή να πραγματοποιήσουν μετατπυχιακές και διδακτορικές έρευνες, υπό την εποπτεία αρμόδιας επιτροπής πανεπιστημιακών. Παρατίθενται συχνά εκτεταμένα αποσπάσματα από τις εργασίες τους, προκειμένου να αναδειχθούν επισημάνσεις και προτάσεις που έχουν την οπτική της ερευνητικής αναζήτησης, εστιάζουν στα σύγχρονα σχολικά εγχειρίδια της χώρας μας και, τέλος, αναφέρονται στην αξιοποίηση των εγχειριδίων σε συνθήκες σχολικής τάξης, όπως τις βιώνουν εκπαιδευτικοί και μαθητές στην ελληνική σχολική πραγματικότητα.
Διαβάστε: Webex μόνο από το σχολείο υπόσχονται στην Κεραμέως οι εκπαιδευτικοί
